Jaarlijks krijgen zo een 70.000 kinderen in Nederland te maken met een scheiding. In de praktijk blijkt maar al te vaak dat er tijdens en zeker ook na dit proces te weinig aandacht is voor de gedachten en gevoelens van kinderen. De wijze waarop de ouders na het besluit tot een scheiding met elkaar omgaan is bepalend voor hoe de kinderen de scheiding ervaren.

Als partners scheiden, gaan zij een moeilijke fase tegemoet. Verdriet, woede en onzekerheid over de toekomst zijn aan orde van de dag. Als partners ook ouders zijn en uit elkaar gaan, dan scheiden de kinderen mee. Voor kinderen is deze gebeurtenis net zo complex en pijnlijk als voor hun ouders. Alles wat vertrouwt is voor een kind raken zij kwijt. Deze gebeurtenis is mogelijk van invloed op de verdere ontwikkeling van het kind.

Kinderen in een scheiding:

• Worden vaak vergeten;
• Zijn getuigen van ruzies tussen ouders;
• Kunnen het gevoel krijgen partij te moeten kiezen;
• Kunnen het gevoel krijgen dat het hun schuld is;
• Weten vaak niet wat de scheiding voor hun toekomst betekent;
• Raken hun vertrouwde wereld kwijt;
• Verliezen soms het contact met een van de ouders;
• Weten vaak niet waarom ouders gaan scheiden;
• Een scheiding kan voor kinderen een trauma betekenen, maar dat hoeft niet altijd zo te zijn. 

Scheidingsboodschap

Het belang van een scheidingsboodschap c.q. scheidingsmelding:

Een scheiding is een pijnlijke gebeurtenis, voor zowel de ouders als voor de kinderen. Het is dan goed voor te stellen dat je je kinderen deze pijn wil besparen. Zodra echter duidelijk is dat er een echtscheiding komt, is het van belang er niet te lang mee te wachten en het tegen de kinderen te vertellen. Wacht niet tot de scheiding rond is. Kinderen hebben namelijk, hoe moeilijk wij ons dit vaak ook kunnen voorstellen, vaak al een gevoel dat er iets niet klopt. Zij zijn gevoelig en pikken kleine signalen snel op. Als je te lang wacht met de scheidingsmelding, loop je het risico dat je kinderen hun eigen verkeerde verklaringen gaan geven aan gebeurtenissen. Dit kan leiden tot een verstoord beeld van de scheiding en wat dat voor hen betekent.

Kinderen kunnen hier behoorlijk last van krijgen in de vorm van bijvoorbeeld angst of onrust. Als je te lang wacht, zit er bovendien nog een ander risico aan vast. Kinderen kunnen van een ander te horen krijgen dat hun ouders uit elkaar gaan. Je begrijpt dat dit de situatie nog pijnlijker maakt. Dit moet te allen tijde voorkomen worden.

Hoe vertel je aan je kinderen dat je gaat scheiden

Het is van belang dat jullie er goed over nadenken hoe jullie het de kinderen gaan vertellen.

Wij vinden de volgende punten essentieel:

• Zoek een rustig moment uit. Dus niet vlak voordat de kinderen gaan slapen of vlak voordat ze naar school moeten. Kies het moment zo dat jullie naderhand nog de mogelijkheid hebben om met de kinderen, eventueel afzonderlijk, te praten en vragen te beantwoorden. Ook moet er de mogelijkheid zijn voor afleiding nadat het slechte nieuws verteld is;
• Vertel altijd samen dat je besloten hebt uit elkaar te gaan en zorg ervoor dat het hele gezin samen is;
• Pas je woorden en manier van uitleg aan de leeftijd van je kinderen aan. Leg ze uit dat mama en papa gaan scheiden, maar dat dit niet hun schuld is. Scheiden is iets wat grote mensen doen en daar hebben kinderen geen invloed op;
• Benadruk dat de scheiding definitief is. Dit is van belang, anders krijgen de kinderen valse hoop;
• Ook al houden jullie niet meer van elkaar, benadruk dat jullie allebei van je kinderen blijven houden. De liefde voor de kinderen gaat nooit over;
• Spreek niet in negatieve bewoordingen over elkaar. Laat de kinderen niet kiezen tussen jullie beiden.

Hoe nu verder

Een scheiding is iets wat zich binnen het gezin afspeelt en het kan moeilijk zijn dit naar buiten te brengen. Hierbij kunnen gevoelens van schaamte of onbegrip een rol spelen. Het is voor de kinderen belangrijk dat er met hen overlegd wordt aan wie het verteld wordt, hoe het verteld wordt en wanneer het verteld wordt. Als de kinderen het (nog) niet willen vertellen, respecteer dit dan en probeer in gesprekken erachter te komen waarom zij er nog niet aan toe zijn om het aan anderen te vertellen.

Probeer samen manieren te vinden om het voor de kinderen op een zo veilig mogelijke manier naar buiten te brengen. Vooral in de periode na de scheidingsmelding en in de beginfase van de fysieke scheiding (d.w.z. als de ouders daadwerkelijk apart gaan wonen) zijn er veel gevoelens van onzekerheid en onveiligheid bij kinderen. Ze raken het oude leven kwijt en weten nog niet precies hoe het nieuwe leven eruit gaat zien. Juist in deze fase is het van belang dit te onderkennen en te proberen zekerheden voor de kinderen te creëren en voor veiligheid te zorgen. Dit betekent vooral: gebruik maken van vaste rituelen, zoals o.a. bedtijden en het maken van vaste afspraken met elkaar als gezin hoe de komende periode eruit gaat zien, zoals afspraken rondom het voorlopige contact met vader of moeder.

De kans is groot dat kinderen in de periode na de scheidingsmelding met veel vragen zitten en het moeilijk hebben met de scheiding. Kinderen voelen vaak van alles en kunnen dit niet goed plaatsen. Het is van belang kinderen te helpen angsten en onzekerheden een plaats te geven en verdriet te verwerken. Wacht niet af totdat de kinderen zelf over de scheiding beginnen, maar praat er zelf over. Ga na hoe de kinderen zich voelen en waar ze vragen over hebben.